SPSS-practicum 1: Kennismaking

Introductie

SPSS is het meest gebruikte programma voor het uitvoeren van statistische berekeningen met de computer.

Voor deelname aan het practicum moet je beschikken over een studentaccount. Vraag dit desnoods tijdig aan.

De beoordeling van het practicum gebeurt op basis van de ingeleverde verslagen.

Het verslag van iedere week dient uiterlijk gedurende het practicum de volgende week ingeleverd te worden. Vraag de practicumleider of zij het verslag digitaal dan wel fyziek wil ontvangen. Er is voor ieder practicumdocent een bakje op de 4e verdieping Harmonie, tegenover de lift. De practicumleider moet het verslag binnen één week van het practicum zelf ontvangen, wil de student het maximum (2 punten) verdienen (het laatste verslag is ook precies één week na het laatste practicum in te dienen). Inleveren in de week daaropvolgend (tot de tijd van het practicum) levert nog maar maximaal 1 punt op. Daarna krijg je geen punten meer voor een verslag.

Verslagen worden nagekeken via een '2 punten'-systeem. Wanneer een practicum serieus gemaakt is, krijg je 2 punten. Twee punten betekent dus niet dat ieder afzonderlijk antwoord goed was. Wanneer een practicum niet volledig serieus gedaan is, krijg je of 1 punt of helemaal geen punten. Vanaf het derde practicm moethet verslag aan de richtlijnen voldoen die in het hoorcollege (Week 4 van het hoorcollege) werden gepresenteerd

Wanneer je zekerheid wilt krijgen over de juistheid van een antwoord, raadpleeg je in eerste instantie je buurman/buurvrouw en daarna de practicumdocent.

Vermeld bovenaan op ieder verslag: 1. naam en studentnummer, 2. het nummer van het practicum, 3. het nummer van je groep. Vergeet dit niet!

Verslagen moeten zo kort mogelijk zijn. In het algemeen moet moet men dus de onderzoeksvraag samenvatten, hypothesen en toetsen identificeren, geschikte grafiek gebruiken, resultaten en conclusies vermelden. Het practicum onderaan is als kennismaking bedoeld, en is een uitzondering op de regel. Hier zijn er geen onderzoeksvragen noch hypothesen, dus kan men voldoen met alleen die SPSS-uitvoer te copiëren en te plakken die echt noodzakelijk is en geen overbodige uitwijdingen.

Sommige practicumleiders ontvangen verslagen graag in digitale vorm. Vraag uw practicum leider of haar voorkeur naar papieren ofwel digitale vorm uitgaat. Als het een fysiek (niet-digitaal verslag is, gebruik geen plastic mapjes, maar vouw je verslag dubbel (A5-formaat) om de vellen bij elkaar te houden met de beprinte kant naar buiten.

Dingen die je gewoon moet doen, zijn aangegeven met een cirkeltje aan het begin van de regel en zijn ook vette letter.

Je hoort de antwoorden op vragen waarna blauwe vraagtekens staan niet in het verslag op te nemen. Die zijn daar om het denken te stimuleren en om verbindingen met het theoretische stof aan te tonen.

Probeer bij deze vragen eerst zelf het antwoord te vinden, en check pas daarna (door op de vraagtekens te klicken). Anders is het verspilde moeite.

Probeer bij problemen eerst zelf de oplossing te vinden. Als dat echt niet lukt, vraag dan je buurman of buurvrouw. Als dat ook niet lukt, kun je een beroep doen op de practicumdocent.

Probeer gedurende het practicum de opgaven voor die week af te ronden. Wanneer dit niet lukt, kun je in je eigen tijd verder werken aan de opgaven.

Doelstelling practicum 1

Practicum 1

A. KENNISMAKEN MET SPSS

• Zet computer en beeldscherm aan.
• Geef username en password en log in.
• Zoek in het RUG-menu IBM SPSS 23 (of hoger) op en start SPSS op (in: Mathematics & Statistics).

• Na het opstarten krijg je een keuze-menu. Cancel dit.

In de data-editor vormt iedere (verticale) kolom getallen een variabele. Iedere variabele krijgt een naam die boven de kolom zichtbaar is. Liefst een betekenisvolle naam. Dus niet X24A06, maar liever LENGTE.

Iedere regel vormt een case. Een case is een serie bij elkaar horende waarnemingen. Bijvoorbeeld de antwoorden van 1 respondent op een vragenlijst. Als je dus 32 respondenten had, krijg je 32 cases/regels. Als de vragenlijst 40 vragen had, zul je meestal 40 kolommen nodig hebben voor de antwoorden, je hebt dan dus 40 variabelen.

De data-editor bestaat uit 2 delen: de Data View en de Variable View. Door links onderin te klikken kun je schakelen.

In de Variable View krijg je een overzicht van je variabelen en kun je voor die variabelen eigenschappen opgeven. De belangrijkste zijn:

1. Name (hier kun je de naam van de variabele opgeven);
2. Type (Numeric=numeriek met komma als decimaalteken, Dot=idem met punt als decimaalteken, String=tekst);
3. Width (het aantal beschikbare posities);
4. Decimals (het aantal decimalen);
5. Label (toelichtende tekst bij de variabelenaam);
6. Values (toelichtende teksten bij de waarden van de variabele);
7. Missing (hier kun je een waarde opgeven die je gebruikt hebt om 'geen antwoord' aan te duiden);
8. Column (de breedte van de kolom in de data-editor);
9. Measure (het meetniveau van de variabele).

De tweede regel van je scherm met 'FILE, EDIT, VIEW, DATA...' bevat de hoofdgroepen van het SPSS-menu. Alle statistische berekeningen zitten onder ANALYZE, alle plaatjes en grafieken onder GRAPHS. Onder TRANSFORM zitten alle commando's om vanuit bestaande variabelen nieuwe variabelen te maken/berekenen. Via HELP kun je aanwijzingen vragen. Deze hulp is in het begin vaak wat erg beknopt.

• Bekijk deze hoofdgroepen zelf even en ga globaal na wat er in zit.

B. INVOER GEGEVENS EN MAKEN FREQUENTIE-TABEL

• Voer deze gegevens handmatig in en geef de variabele de naam WOORDLENGTE.
• Stel via de Variable View het aantal decimalen in op 0.

Wanneer je met SPSS werkt, is het verstandig je datafile regelmatig en zorgvuldig op te slaan. Outputfiles zijn meestal snel weer opnieuw aan te maken, maar datafiles niet. Verder is SPSS-14 niet volledig stabiel en breekt het programma soms onverwacht af. Tenslotte gebruiken we sommige datafiles voor meerdere practica.

• Sla hierna je databestand op op je eigen netwerkdrive (X:) in een aparte directory voor dit practicum.

Een frequentie-tabel is een tabel waarin je kunt zien hoe vaak iedere waarde van een variabele voorkomt.

• Maak van deze variabele een frequentie-tabel. (Hint: Analyze, Descriptive Statistics, Frequencies.)

Bij het invoeren van gegevens gaat zo af en toe iets mis. Het is daarom altijd belangrijk je ingevoerde gegevens te controleren. Je kunt dat in dit geval doen door de frequentie-tabel even te vergelijken met die van je buurman of buurvrouw.

Let op dat de vragen met de blauwe vraagtekens meestal worden gesteld om begrip voor de materie te kweken. Ze hoeven daarom *niet* in het verslag terug tenzij anders expliciet vermeld wordt.

• Check het aantal van iedere waarde in je frequentietabel samen met je buurman of buurvrouw.

1. Kopieer de tabel naar je verslag. ??
2. Hoeveel waarnemingen heb je? ??
3. Welke woordlengte komt het vaakst voor? ??
4. En welke komt daarna het vaakst voor? ??
5. Wat is de grootste woordlengte? Hoe vaak komt die voor? ??
6. Wat is de kleinste woordlengte? Hoe vaak komt die voor? ??
7. Waarom is de waarde 1 niet vermeld? ??

C. MAKEN 'HISTOGRAM'

• Maak van de variabele WOORDLENGTE een frequentie-diagram.

• Doe dit opnieuw, maar laat SPSS nu ook de normale curve tekenen.

1. Kopieer deze figuur naar je verslag.
2. Wat is weergegeven op de verticale as: percentages of aantallen? ??
3. Wat is de hoogste waarde, wat is de laagste waarde van de variabele? ??
4. Welke waarde komt het vaakst voor? ??
5. Hoeveel pieken zijn er? ??
6. Er is een gat zichtbaar. Bij welke waarde ligt dit? ??
7. Wat betekent dit? ??
8. Is dit gat vermoedelijk ook aanwezig als je de steekproef 5x zo groot neemt? ??
9. Is deze verdeling bij benadering normaal of niet? ??

D. MAKEN BOXPLOT

• Maak een boxplot voor je variabele.

1. Kopieer deze boxplot naar je verslag.
2. Wat is de laagste waarde volgens de boxplot? ??
3. Wat is de hoogste waarde volgens de boxplot? ??
4. Wat is de mediaan volgens de boxplot ongeveer? ??
5. Wat is het eerste kwartielpunt volgens je boxplot ongeveer? ??
6. Wat is het derde kwartielpunt volgens je boxplot ongeveer? ??
7. Hoeveel getallen karakteriseren een boxplot dus? ??
8. Hoeveel procent van de data ligt buiten de box? ??
9. Welke gegevens liggen buiten de lijnstukken ("snorren") van de boxplot? ??

E. BEREKENEN GEMIDDELDE, MODUS EN MEDIAAN

• Bereken via SPSS in één tabel het gemiddelde, de modus en de mediaan.

Let op dat "Frequencies" het gem. soms afrondt naar een geheel getal. "Descriptives" is dan een goede optie.

1. Kopieer deze tabel naar je verslag.
2. Bij de invoer maak je een fout: je typt 70 in plaats van 7. Welke maat zal hierdoor veranderen en welke niet? ??
3. De mediaan is bij WOORDLENGTE kleiner dan het gemiddelde. Dat komt omdat het histogram een staart heeft naar ... (links of rechts)? ??
4. Welke centrummaat vind je hier het geschiktst om het histogram te beschrijven? ??

F. SPREIDINGSMATEN BEREKENEN

• Bereken via SPSS de SD, de range en de kwartielpunten.

1. Kopieer de tabel naar je verslag.
2. De SD betekent ruwweg zo veel als ... ??
3. Waarom is de range hier 8? ??
4. Hoeveel is de interkwartielafstand hier? ??
5. Als je de range beschouwt als de breedte van het histogram, hoeveel SD is dit histogram dan breed? ??
6. En hoeveel interkwartielafstanden? ??