Tabellen

 
       
       
       
       

Vooraf

Dit deel van de cursus gaat over tabellen. Ten eerste wordt het nut van tabellen behandeld. Daaronder vallen ook een aantal lay-outconventies. Vervolgens worden er een aantal voorbeelden van tabellen gegeven. De werkwijze hiervan is, dat er eerst een voorbeeld van een slechte tabel getoond wordt en daarna volgt er een beter voorbeeld, waarbij rekening wordt gehouden met de richtlijnen die hieronder besproken worden.

Het nut van tabellen

Tabellen kunnen gezien worden als een eenheid, d.w.z. dat ze los van een bepaalde tekst geïnterpreteerd kunnen worden. De voorbeelden die aan de orde komen, zullen van dit type zijn. In veel gevallen fungeren tabellen echter in de opmaak als illustratie. Net als afbeeldingen ondersteunen de gegevens uit tabellen vaak de informatie in een platte tekst. De informatie in tabellen kan uitermate geschikt zijn voor verdere gegevensverwerking; denk bijvoorbeeld aan gegevens in een spreadsheet die gebruikt kunnen worden om allerlei (statistische) berekeningen mee uit te voeren waarmee vervolgens weer grafieken kunnen worden gemaakt.Verder geven tabellen veel informatie op een klein oppervlak. Die informatie moet voor de lezer overzichtelijk weergegeven en zo toegankelijk mogelijk gemaakt worden. Hierbij spelen een aantal lay-outconventies een belangrijke rol.

Lay-outconventies

Het eerste waar men op dient te letten bij het opzetten van een tabel is om te kijken welke informatie een tabel verstrekt en hoe de lezer er gebruik van gaat maken. In tabellen staan gegevens in rijen naast elkaar en in kolommen onder elkaar. Bij het lezen is er bijna altijd één van beide richtingen het belangrijkst. Het vergemakkelijkt het lezen wanneer die leesrichting geaccentueerd wordt met lijnen. Neem bijvoorbeeld een spoorboekje: hierin kan men verticaal de aankomst- en vertrektijden lezen en pas daarna glijden de ogen horizontaal naar vroegere of latere treinen. Daarom accentueren verticale lijnen de kolommen.

Om een onrustig en ontoegankelijk beeld te voorkomen, dienen er geen verticale èn horizontale lijnen in dezelfde tabel geplaatst te worden. Wil men toch gegevens van verschillende waarden van elkaar onderscheiden of bij elkaar horende informatie in groepen aangeven, dan kan men bijvoorbeeld gebruik maken van tussenkoppen die in een ander lettertype en/of andere lettergrootte zijn gezet of lijnen onderbreken waar een andere categorie begint.

Koppen bovenaan de kolommen moeten goed te onderscheiden zijn van de tekst in de kolommen zelf. Dit kan men bereiken door ze een duidelijk andere letter te geven, eventueel vet- en/of cursiefgedrukt. Verder dient men de koppen zo kort mogelijk te houden. Sommige koppen zullen op enkele regels onder elkaar komen te staan, andere kunnen op één regel. Het verdient echter aanbeveling om alle koppen toch helemaal bovenaan in de kolom te plaatsen.

Een andere mogelijkheid van accentuering is het gebruik van kleur. Hierbij dient men echter wel rekening te houden met de kosten die kleur met zich meebrengt. In conventionele publicaties, zoals roosters en hand-outs, is het vaak niet haalbaar om gebruik te maken van kleur. Het is echter wel mogelijk om gebruik te maken van verschillende grijswaarden. Als het om een boek gaat, is kleur in het algemeen wel weer haalbaar. Naast de conventionele publicaties hebben we ook nog elektronische publicaties. Hierbij valt te denken aan publicaties op het World Wide Web, waar kleurgebruik onbeperkt toegepast kan worden. Denk hierbij echter wel aan het feit dat te veel kleur in één tabel weer leidt tot een onrustig en ontoegankelijk beeld.

Tot slot dient men ook nog aan de plaatsing van een tabel te denken. Als tabellen dienen ter illustratie bij platte tekst, moet die illustratieve functie tot uitdrukking komen in de plaats op de pagina waarop zich de platte tekst bevindt. Verder moet een tabel zich duidelijk onderscheiden van de platte tekst. Dit kan bereikt worden door voor tabellen een duidelijk leesbare, schreefloze letter te kiezen, d.w.z. geen letters zoals Courier (die gekenmerkt worden door pootjes aan de letters), maar letters zoals Arial. Als afscheiding tussen de platte tekst en de tabel kan gebruik gemaakt worden van een stevige lijn. Verder verdient het aanbeveling conclusies of totalen in een tabel te markeren, bijvoorbeeld door ze vet te drukken of te accentueren met een (grijs)kleur, zodat bij oppervlakkig lezen het belangrijkste direct in het oog springt. Probeer te vermijden dat een klein stukje van een tabel op de volgende pagina terechtkomt.

Samengevat:

Voorbeelden

Hieronder volgen een viertal voorbeelden van tabellen. Eerst volgt een voorbeeld van een slechte tabel, daarna volgt de verbeterde versie, waarbij rekening is gehouden met de bovengenoemde richtlijnen. De voorbeelden zijn ingedeeld in drie categorieën:
  1. Twee voorbeelden van roosters.
  2. Één voorbeeld van een tabel met bloeddrukgegevens.
  3. Één voorbeeld van een planlijsts van een kleinformaatdrukkerij.

Voorbeeld 1a: rooster

Voorbeeld 1b: rooster

Voorbeeld 2: tabel met bloeddrukgegevens

Voorbeeld 3: planlijst

Tabellen in Microsoft PowerPoint 97

Optionele Opgaven