Omkeerbaar automatisch vertalen

Het laatste hoofdstuk van de dissertatie stelt een toepassing voor van omkeerbare grammatica's. Ik laat zien hoe een serie omkeerbare grammatica's gebruikt kunnen worden om het door Landsbergen geintroduceerde begrip `taalkundig mogelijke vertaling' te implementeren. In dit voorstel wordt een omkeerbare grammatica gebruikt om omkeerbare monolinguale grammatica's aan elkaar te koppelen. Zo'n `transfer'-grammatica definieert een relatie tussen taalspecifieke semantische structuren, en kan ook als een $\cal {R}$($\cal {L}$) grammatica geformuleerd worden.

Als een voorbeeld van een regel uit zo'n transfer grammatica, beschouw het volgende vertaalvoorbeeldje:

Ik neem aan dat in de Nederlandse semantische structuur `John' het eerste argument, en `Mary' het tweede argument is. In het Engels is het precies omgekeerd. Om zulke semantische structuren aan elkaar te koppelen is de volgende regel mogelijk, waarbij de attributen nl en gb respectievelijk de Nederlandse en Engelse semantische structuur representeren.

In hoofdstuk 5 wordt een eenvoudige conditie op regels uit zo'n transfergrammatica opgesteld, die garandeert dat de transfergrammatica omkeerbaar is. Kort gezegd komt deze conditie er op neer, dat in een transferregel tussen de talen l₁ en l₂, de waarde van het l₁-attribuut `groter' is dan elk van de waardes voor dit attribuut van de dochters. Voor l₂ geldt dezelfde conditie. Het kan gemakkelijk aangetoond worden dat voor grammatica's waarbij elke regel aan de conditie voldoet een eenvoudige top-down procedure gegarandeerd termineert.

Zo'n conditie op mogelijke transferregels verkleint natuurlijk de kracht van het formalisme. Ik laat echter zien dat het nog steeds mogelijk is krachtige featurepercolaties te gebruiken om bijvoorbeeld context-gevoelige vertaalvoorbeelden te kunnen analyseren. Ik beargumenteer daarom dat omkeerbare transfergrammatica's een interessant compromis vormen tussen expressieve kracht, en berekenbaarheid.